Varis, belirli bir bölgedeki toplardamarların düzensiz biçimde genişlemesi, uzaması ve kıvrımlar yapmasıyla belirlenen patolojik bir değişiklik. Genellikle iki etkenin bir arada bulunmasıyla ortaya çıkar. Damar duvarının zayıflaması ve bu bölgenin dolaşım sistemindeki toplardamar basıncının artması.Birinci etken patolojik durumlara ya da duvarın doğumsal bir zayıflığına bağlı olabilir. Varisin en sık yerleştiği bölge bacaklar, özellikle de safen toplardamarıdır. Bacak varislerinin büyük bir bölümü hastayı uzun süre ayakta durmaya zorlayan ve bunun sonucunda da yerçekimi gücünden ötürü kan sütunu ağırlığının toplardamar duvarını zorlamasına yol açan özel çalışma koşullarıyla gelişir. Toplardamar güçsüzleştiği zaman bu durum gittikçe kötüleşir. Çünkü toplardamar kapakçıklarının kan sütünunu destekleme etkileri de gittikçe azalır. Böylece zamanla varisler yayılır ve bütün yüzeysel toplardamar ağıru kaplar. Bu da kabarık ve yılankavi biçimde ilerleyen bir toplardamar ağını yaratır. Bunun sonucunda da ilgili bacakta ağırlık hissi, ağrı, kan dolaşımında engelleme ve dokuların kanlanmasında bozukluklar ortaya çıkar.
Varislerin oluşabildiği bir başka bölge yemek borusunun aşağıdaki üçte birlik bölümüdür. Burada kapı toplardamarı dolaşımında basınç arttığında varisler ortaya çıkar. (Bu durum karaciğer sirozunda oldukça tipiktir.) Yemek borusunun toplardamar ağı, kapı toplardamar ağındaki kanın akabildiği bir yololuşturur. Yemekborusu varisleri genellikle birden belirti vermeye başlarlar. Bu belirti oldukça ağır ve hastayı ölüme götüren şiddetli kanamalar biçimindedir. Varislerin sık yerleştiği öbür bölgeler testislerin götürücü yollarına eşlik eden toplardamar ağı (bak. varikosel) ve rektumun mukozası altında bulunan toplardamar ağıdır (bak. hemoroitler).
