Piyelonefrit, böbrek dokusu ile böbrek havuzunun (böbrek pelvisi) genellikle bakteri bulaşması nedeniyle iltihaplanması. En sık rastlanan böbrek hastalığı olan piyelonefrit akut ya da kronik olabilir.
Akut piyelonefrit genellikle böbrekte tek bir bölgeyi etkiler, öbür böbrek dokuları sağlamdır. Vakaların çoğunda hastalığın ortaya çıkışını kolaylaştıran bir neden yoktur. Buna karşılık, kan ya da idrar akımını engelleyen herhangi bir tıkanıklık böbreğin enfeksiyona yatkınlığını artırır. Bebeklerde siyekin (üretra) vücut yüzeyine açıldığı bölgenin dışkıyla kirlenmesi, kadınlarda idrar yollarının cinsel ilişki ya da doğum sırasında örselenmesi, ayrıca idrar sondası takılması da enfeksiyona neden olabilir.
Akut piyelonefritte böbrek havuzu ve böbreğin içine doğru uzanan çanak biçimli boşlukları . döşeyen mukoza iltihaplanır. Böbrek dokusunda apseler oluşabilir; idrar yapan en küçük birim olan nefronlardaki borucuklar yıkıma uğrayabilir. İlaç tedavisiyle enfeksiyon 1-3 hafta içinde geriler, bu bölgede nedbe dokusu oluşur. Genellikle geriye kalan sağlıklı doku normal böbrek işlevlerini yerine getirebilir. En sık rastlanan belirtilerden bazıları titremeyle yükselen ateş, belin yan ve arka bölümlerinde ağrı, idrar kesesinin iltihaplanması nedeniyle idrar yaparken ağrı, idrarda akyuvar ve aşırı derecede yüksek sayıda bakteri bulunmasıdır. Tedavide amaç antibiyotiklerin yardımıyla bakteri üremesini durdurmaktır.
Uzun yıllar boyunca böbrekte art arda oluşan bakteri enfeksiyonlarının sonucunda kronik piyelonefrit ortaya çıkar. Enfeksiyon dönemleri fark edilmeden geçebilirse de her biri böbreğin bir bölümünü daha yıkıma uğratarak sonunda nedbe dokusunun sağlıklı dokudan çok daha fazla yer kaplamasına yol açar. Böbreğin dış yüzeyi genellikle çok sayıda kıvrımlı nedbelerle doludur. Böbreği saran ve normalolarak gevşek olması gereken kapsül, yüzeydeki böbrek dokusuna yapışmiş ve kalırılaşmış olabilir. Mikroskopla incelendiğinde böbreğin iç bölgelerinde bol miktarda nedbe dokusu, irin, akyuvarlar ve yıkıma uğramış nefronlar saptanır. Idrar borucukları ya da kan damarlarının böbrek taşı, bakteri kümeleri ya da akyuvarlarla tıkanması enfeksiyonun başka bölgelere de yayılmasına neden olabilir. Hastalık tek böbrekle sınırlıysa ya da az sayıda bölge etkilenirse cerrahi girişimle böbrek işlevlerinin bir bölümü yeniden kazanılabilir. Ayrıca antibiyotik tedavisi uygulanır. Hastalık ortaya çıktığında böbrek dokusu genellikle yaygın ve bir daha iyileşmeyecek biçimde örselenmiştir. Üremi, şiddetli enfeksiyonlar ya da böbrek hastalığının şiddetlendirdiği kalp ve damar bozuklukları ölüme neden olabilir. Diyaliz makinelerinin kullanılması ya da böbrek nakli yaşam süresini uzatabilir.
