Aynısafa (Calandula officinalis)
Diğer İsimleri: Tıbbi nergis, tıbbi öküzgözü, altıncık, ölü çiçeği, portakal nergisi, susi.
Kökeni ve Yayılışı Şekli: Ülkemizde süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Organik maddece zengin, nemli, kumlu toprakları sever.
Bitkinin Özellikleri: Bitki, 50 cm kadar boylanan soğanlı bir bitkidir. Sapı ve yaprakları etlidir. Dokunulduğunda yapışkan hissi verir. Her dalın ucunda bir çiçek tablası vardır. Çiçekleri, güzel kokulu olup ilkbaharın müjdecisi olarak bilinir. Çiçekleri, sarı veya beyaz renklidir. Bir tabla üzerinde toplu olarak bulunur. Mayıs-Kasım ayları arasında çiçek açar. Çiçek, sabah saat 7’ye kadar açılamamış ise o gün yağmur yağacak diye bilinir. Bu nedenle, eski çağlarda, bitki, yağmur göstergeci olarak bilinirdi.
İçerikleri: Calendula-sapogenin, eterli yağ, glikozitler, xantophill, müsilaj, karotinoid, acı maddeler, organik asiler, flavonoidler.
Kullanım Önerileri: Bitkinin yaprak, çiçek ve saplarından faydalanılır. Güneşli günlerde ve günün sıcak zamanlarında hasat edilip gölgede kurutulur. Hava almayan kaplarda muhafaza edilir.
Yaprak, çiçek ve sapın karışımından hazırlanan çayı; kurt düşürmelerde, kanser türü tümör ve çıbanların tedavisinde (uzun süreli içilir), idrar söktürmede, zatürree ve nikrizde (gut hastalığında), terlemelerde, ağrı gidermede, göz iltihabını kurutma ve göz hastalıklarında, ergenlik sivilcelerinde (çay suyu ile yıkayarak), kanın temizlenmesinde, kan dolaşımının uyarılmasında, karaciğer hastalıklarında, mide krampı ile mide ve onikiparmak bağırsağı ülserinde, kalın bağırsak hastalık ve iltihabının kurutulmasında, şiddetli geçen ishalin durdurulmasında, inatçı-zor iyileşen yaraların tedavisinde (etkisini artırmak için; atkuyruğu ile eşit miktarda karıştırılır), ödem durumunda ve kan işemede, kusmalarda, iştah açmada, düzensiz adet kesilmelerini normale döndürmede, adet gecikmelerinde adeti söktürmede, adet düzenlenmesinde, menopoza yakın devrelerde, sancılı veya yetersiz adet kanaması görülen durumlarda, sindirim sistemi iltihaplarının kurutulmasında, safra salgılarını artırmada, safra kesesi hastalıklarında, mantar hastalıklarında (özellikle kaşıntılı ayak mantarında), kanın ve lenf sisteminin temizlenmesinde (aç karına), mikroplu sarılığın giderilmesinde, yaraların çabuk kapanmasında, bakteri dışkılama hallerinde, karaciğer hastalıklarında (dekoksiyon şeklinde), göz banyosunda, gözün görme gücünün artırılmasında yararlanılır. Bu maksatla, çayı, yemek aralarında olmak üzere günde 3-4 defa birer bardak içilir. Faydayı arttırmak için, içim süresi oldukça uzatılır ve bu süre içerisinde yudum yudum ve yavaş yavaş içilir.
Kurutulmuş çiçeklerinden hazırlanan çayı, yatıştırıcı ve ateş düşürücü olarak değerlendirilir. Hazırlanan çay suyu ile, bacaklardaki açık yaralar, bacak çıbanları, zor kapanan yaralar, kanser türü tümör ve çıbanlar yıkanarak tedavi edilir. Taze saplarının suyu, siğillere ve uyuza karşı kullanılır. Taze sıkılmış suyu, deri kanserinde de başarı ile kullanılır.
Merhemi; kas ve karın ağrısında, bel, boyun, sırt, varis ve eklem ağrılarında, ağrıyan her bölgeye, sürülüp masaj yapılarak gerginlik ve sertlik giderilir, meme çıbanı iyileştirilir, meme ameliyat yerini iyileştirir, ameliyat yerinin izini kaybettirir. Yeni ve eski yaralar ile ameliyat yaralarının gerginliği alınır. Aynı zamanda varis ve varis çibanlarında, damar iltihaplarının kurutulmasında, ayak mantarının kurutulmasında, güneş yanığının iyileştirilmesinde, kabarcıklar ve yanık yaralarda başarılı olarak faydalanılır.
Merhemin hazırlanması:200 g çiçek-yaprak karışımı materyal temizlenip ince ince kıyılır. 5OO g vazelin, içyağı ve margarin eritildikten sonra kıyılan materyal üzerine ilave edilir. Merhemin hoş kokulu olması için tercih edilen bitki esansı ilave edilir. Hepsi birlikte karıştırılarak ısıtılır ve kıvamlaştığında ateşten alınıp üzeri kapatıldıktan sonra serin bir yerde bir gece bekletilerek soğutulur. Tülbentten geçirilerek saflaştırılır. Elde edilen kıvamh-merhem, uygun kaplara doldurulur ve serin yerde saklanır.
Kompres: Kompres yapılacak bölgeye, önceden yağlı bir krem sürülür. Hazırlanan tentür, pamuk veya beze emdirilerek hasta bölgenin üzerine konur. Üzerine bir naylon kapatılıp hepsi birlikte sargı bezi ile sarılır. Kompres süresi, 2-4 saattir. Kompres, et beni, deri kanseri belirtileri ve tüm siğillerde, çıbanlarda, tümörlerin tedavisinde kullanılır.
Su banyosu: Kaşıntılı ayak mantarlarında, vaginal mantar hastalıklarında, temriye ve beze şişkinliklerinin tedavisinde yararlanılır.
Oturma banyosu: Vaginal mantar hastalıklarının tedavisinde faydalanılır.
Tentürü: Ayak mantarlarında, eziklerde, açık yaralarda, hematomlarda, kas yırtılmalarında, iltihaplı ve/veya habis çıbanlarda, yatalak hastalarda uzun süre yatmaktan ileri gelen yaralarda, tümörlerde ve şişliklerde kompres olarak değerlendirilir.
Özsuyu çıkarma: Çiçek, yaprak ve sap karışımı materyal temizlenip doğranır. Robottan veya mikserden geçirilerek suyu çıkarılır. Özsu; sürülerek, deri kanserini, uyuzu, damar yumrusunu (hemangiomş, pigment lekelerini ve yaşlılık lekelerini kaybeder.
Not: Bilinen hiçbir yan etkisi yoktur.
