Alahan Manastırı, Alacahan Manastırı olarak da bilinir, Mut-Karaman yolu üstünde 5-6. yüzyıllarda yapıldığı sanılan Bizans yapı grubu. Gezgin Evliya Çelebi’nin Kal’a-i Takyanos, Leon Comte de Laborde’nin de Alacahan olarak adlandırdığı bu yapı grubundaki ilk kapsamlı çalışma 1890’da İngiliz Arthur C. Headlam tarafından yapılmış ve bu çalışmada adı Kocakalesi olarak geçmiştir; Uzun bir aradan sonra 1952’de Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü’nden Michael Gough, ardından da 1955’te İstanbul Teknik Universitesi’nde öğretim üyeliği yapan Paolo Verzone tarafından incelenen yapı grubu Alahan olarak adlandırılmıştır. Prof. Dr. Semavi Eyice’nin 1964 ve 1967’de yaptığı araştırmalar 1971’de yayımlanmıştır. Manastır yapıları dağın ovaya bakan yamacında, kayaların oyulmasıyla oluşturulan dar bir teras üstünde yer alır. Yapı grubunun en eski bölümleri olan kayaya oyulmuş keşiş hücreleri ile mezar şapeli, yörenin başlangıçta bir inziva merkezi olduğu kanısını güçlendirmektedir.
1966-67’de Gough tarafından ortaya çıkartılan bazilika, Korent başlıklı iki sütun sırası ile apsis yönünde üç nefe ayrılmıştır. Bugün oldukça harap durumdaki bazilikanın en ilgi çekici yanı giriş kapılarının çerçeveleridir.Narteks’ten ana mekana geçişte kapının yan dikmeleri ile lentonun iç ve dış yüzeylerindeki kabartmalarda Tevrat’tan ve İncil’den sahneler betimlenrniştir. Yapının öbür bölümlerinde görülen akantus, asma dalı, üzüm ve balık örgelerinde antik bezerne ile Hıristiyanlık simgelerinin yerel bir üslupla birleştirildiği izlenir. Yapı grubunda bazilikadan başka bir vaftizhane, bir yanı arkadlı bir galeriden oluşan ve tören yolu olduğu sanılan bir avlu, mezarlar ve bazilikal planlı, kubbeli büyük bir kilise bulunur. Bu kilisenin ana nefinin ortasında, üstünün bir kubbe ya da külahla örtülü olduğu sanılan, ayak ve sütunlarla desteklenmiş dört kemerli, kare planlı kule ile bunun köşelerinde yer alan trompların (tonoz bingi) Anadolu Hıristiyan mimarlığı içinde özgün bir yeri vardır. Bu yapıdaki bezemelerde de antik örgelerle Hıristiyanlık simgelerinin birlikte kullanıldığı görülür.
