Uğraşı tedavisi, fiziksel ya da psikososyal işlev bozukluğu olan hastaların sağlığını düzeltme ve koruma, sakatlıklan önleme, davranışı değerlendirme ve genelolarak tedavi ya da eğitim amacıyla seçilmiş etkinliklerin uygulanmasına dayanan tedavi tekniği. Zihinsel ya da fiziksel bir hastalığı olan kişilerde çalışmanın özellikle hastalığın akut evresi geçtikten sonra iyileşmeye yardımcı olduğu ilkesine dayanır. Tedavi türleri birbirine bağımlı olduğundan uğraşı tedavisini düzenleyen uzmanlar hekimler, hemşireler ve ilgili başka personelle eşgüdürn içinde her hasta için belirli bir program düzenlerler.
Tarihi. Akıl hastalarını çeşitli uğraşılarla oyalama uygulaması çok eskiye dayanır. 19. yüzyıl sonları ile 20. yüzyıl başlarında akıl hastalarında el işlerinin yararı üzerine deneyler yapılmıştı. Bu uygulama sonucunda önce uğraşı tedavisi atölyeleri, daha sonra da uğraşı tedavisi uzmanı yetiştiren okullar kuruldu. 1920’lerde akıl hastalarının tedavisinde hastanın çevresindeki dünyayla daha doyurucu ilişkiler kurmasına ve duygusal sıkıntılannı açığa çıkarma ya da yumuşatmasına yönelik -bir gelişme oldu. Sonraki yıllarda gençler için problem çözme teknikleri, el işi ve bedensel çalışmaya dayalı programlar, hastanede tedavi gören hastalar için de sanayide çalışmayı da içeren çeşitl! etkinliklere dayalı programlar geliştirildi.1952’de Dünya Uğraşı Tedavisi Federasyonu kuruldu; ilk uluslararası uğraşı tedavisi kongresi 1954’te Edinburg’da (İskoçya) toplandı. Günümüzdeki etkinlikler. Uğraşı tedavisi fiziksel işlevlerin yeniden kazanılması ve yeme giyinme, yazma gibi basit işlerde sakatlığının olanak tanıdığı ölçüde hastanın kendi kendine yetebilmesi için geliştirilen bir yöntemdir. Hekimin düzenlediği tedavi programını yürütecek olan uğraşı tedavisi uzmanının yeterli düzeyde arıatomı, fizyoloji, tıp, cerrahi, psikiyatri ve psikoloji bilgisi olmalı, ayrıca tedavi de kullanılan beceri geliştirme yöntemlerini de yakından tanımalıdır . Genellikle uzmanın bir süre gözetim altında klinik deneyimi kazanması önerilir.
Sakatların rehabilitasyonu ve iş ya da ev yaşamına yeniden uyum sağlayabilmeleri için, çalışabileceklerinin vurgulanması gerekir. Bu amaçla uygulanan yöntemler basit etkinlik testlerinden tam ölçekli iş testlerine ve psikiyatrik değerlendirmelere kadar değişiklik gösterir. Değeilendirmenin ardın~ dan iş öncesi eğitim ya da uygulama gereklı olabilir. Uğraşı tedavisi kurumlarının çoğunda hastanın araç gereç kullanmayı (örn. marangozluk için) öğrerıdiği ya da bu alanda deneyim kazandığı, hafif sanayi işleri (örn. hafif montaj) ya da masa başı işi yaptığı (örn. daktiloluk) bölümler vardır. İlk eğitimin ardından hasta başka egıtım merkezlerine ya da doğrudan sanayi kuruluşlarına, bazıları da hükümetin ya da gönüllülerin desteklediği atölyelere girer ya da kendi evlerinde çalışırlar. Uğraşı tedavisi uzun süre hastanede kalmış ya da işsiz olan hastaların düzene yenideri ayak uydurmalarında büyük rol oynar.
Tedavinin önemli evrelerinden bırı de günlük yaşama uyum sağlama ve rehabilitasyondur . Modern uğraşı tedavisi bölümlerinin çoğunda gerekli biçimde donatılmış bir mutfak birimi vardır; bölümlerin bazılarında bulunan model evler ağır bir kaza ya da uzun süren bir hastalıktansonra ev işlerine dönecek olan ev kadınlarının ön deneyim kazanmasını sağlar. Kronik hasta” lan n bakımı, hasta kendi kendine bir ölçüde bakabilir duruma geldiğinde artık kolaylaşır. Uğraşı tedavisi günlük yaşamdaki etkinlikler alanmda eğitim vermekle kalmaz, yaşlılar ya da hastalar için yeme, giyinme, tuvalet yapma gibi işleri daha kolay ve daha az yorucu kılacak araçlarla aygıtlar da sağlar.
