Alışkanlık, psikolojide çok az düşünme gerektiren, ya da hiç düşünmeye gerekkalmadan düzenli olarak yinelenen ve doğuştan olmayıp öğrenilen bir davranış. Alışkanlık, yemek yemek ve uyumaktan, düşünme ve tepki göstermeye kadar her etkinliğin bir parçasını oluşturabilir. Pekiştirme, davranışa neden olan uyaranın her ortaya çıkışında o davranışın ya da tepkinin yinelenmesini sağlar. Her yinelenmeyle davranış biraz daha otomatikleşir. Bununla birlikte kimi alışkanlıklar, özellikle de coşkuların yer aldığı durumlarda, tek bir deneyim temelinde oluşabilir. William James’in, Principles of Psychology (1890; Psikolojinin İlkeleri) adlı kitabında tartıştığı üzere, alışkanlıklar yüksek zihinsel süreçlerin daha önemli ve acil işler için saklanma araçlan olarak yararlıdırlar; ama esnek olmayan davranışların yerleşmesine de neden olurlar.
İstenmeyen alışkanlıkları kırmanın, genellikle uygulanan 5 yöntemi vardır:
1) Eski tepkinin yerine yenisinin konması – örneğin dayanılmaz bir şeker yeme isteğini bastırmak için bonbon şekeri yerine meyve yemek;
2) Bıkkınlık ya da hoş olmayan daha başka bir tepki oluşunoaya değin o davranışı yinelemek örneğin, sigara tiryakiliğinin yerini sigaradan tiksinmenin alması amacıyla iç bulantısına uğrayıncaya kadar sigara içmeye zorlanmak;
3) Bireyi tepkiyi doğuran uyarandan yalıtmak amacıyla çevre değiştirmek, ya da o davranışı doğuran uyaranı yavaş yavaş uygulamak örneğin, bir yetişkindeki çocukluktan kalma köpek korkusunu ona bir yavru köpek vererek yenmek;
4) Cezalandırmak. Bu sonuncu yöntem belki de en az etkili olanıdır.
