Susama hissi, vücut sıvılarındaki eksikliği algılama tüketimini artırma şeklinde işleyen defans mekanizmalarından birisidir. Ekstrasellüler sıvı ozmolalitesindeki artışın neden olduğu intrasellüler dehidrarasyon ve ekstrasellüler sıvı kaybına bağlı intravasküler hipovolemi susama hissini uyarır. Vazopressin sekresyonuna benzer şekilde, ozmotik susamaya anterior hipotalamusda bulunan ozmoreseptörlerin, hipovolemik susamaya ise düşük veya yüksek basınç baroreseptörlerinin ve dolaşımdaki anjiotensin II.nin aracılık ettiği düşünülmektedir.
Susama hissini uyaran en güçlü uyarı hipertonisitedıir. Sağlıklı erişkinlerde efektif plazma ozmolalitesinde % 2-3 artış, güçlü bir su içme arzusu doğurur Bu yanıt ekvrasellüler sıvı veya plazma volümündeki değişiklik!erden bağımsızdır. Ozmotik susama eşiği, genetik faktörlere bağlı bireysel değişkenlikler göstermekle beraber, sağlıklı erişkinlerde yaklaşık 295 mOsm/kg H20’dur. Bu değer vazopressin salgılanmasını uyaran ozmotik eşikten yaklaşık 10 mOsm/kg H20 daha yüksektir. Çeşitli hayvan modellerinde yapılan çalışmalar, susama hissinin uyanla-bilmesi için plazma volümünün veya kan basıncının en az % 4-8 azalması gerektiğini göstermiştir, insanlardaki yanıt ise birçok hayvan modeline göre küntleşmiştir.
Yaşlılarda susama mekanizmasında bir sorun vardır. Yaşlı bireyler normal koşullarda yeterli miktarda sıvı tüketirlerse de, hiperozmolalite veya hipovolemi durumunda susama hissi ve sıvı alımı azalmıştır. Üstelik, yeterli sıvı sunulduğunda gençlerde plazma ozmolalitesi bir saat içinde normalleşirken, yaşlılarda plazma ozmolalitesi ve volüm dengesi saatler boyunca düzelmeyebilir. Susama hissindeki azalmadan santral sinir sisteminde opioid aracılı bir susama merkezindeki defektin rolü olduğu ileri sürülmüşse de; yaşlılarda bazal plazma ozmolalitesinin gençlerden yüksek olması nedeniyle susama hissinin daha yüksek ozmolalite değerlerinde algılanması daha olası görünmektedir. Aynca, baroreseptör duyarlılığının azalması da volüm eksikliğine yanıt olarak susama hissini azaltabilir.
Kaynak: TEMEL GERİATRİ / GÜNEŞTIPKİTAPEVLERİ
