Cilo Dağı, buzul DAftt olarak da bilinir. Güneydoğu Toroslar’ın en yüksek kütlesi. Hakkâri yakınında, Büyük Zap Vadisinin hemen doğusundadır. Tersiyer (Üçüncü) Dönem (66,4-1,6 milyon yıl önce) Alpdağ oluşumu sistemine bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Yaklaşık 3.500 – 4.000 m yüksekliğindeki doruklardan oluşur. Bu dorukların en önemlisi, aynı zamanda Türkiye’nin Büyük Ağrı Dağından sonra ikinci yüksek noktası olan ve Oelyaşin Tepesi olarak da bilinen Reşko Tepesidir. Yükseltisi 4.135 m’ye erişen bu tepe bazı yeni harita ve kaynaklarda ÎJludoruk adıyla geçer. Cilo Dağındaki öbür önemli yükselti Reşko Tepesinin batısında 4.116 m’ye erişen Suppa Durek Tepesidir. Bu tepe de yeni harita ve kaynaklarda Buzul Doruğu ve Buzul Dağı ya da Cilo Dağı olarak yazılıdır. Cilo Dağı bazı kaynaklarda güneydoğusundaki Sat Dağı(*) ile birlikte Cılo-Sat Dağlan ya da yalnızca Cilo Dağlan olarak da geçmektedir”
Cilo Dağı Alp dağoluşumu sırasında çeşitli binmeler ve gerilmeler sonucu şiddetle kıvrılmış ve kuılmış, bu nedenle de engebeli bir yapı kazanmıştır. Kütlenin temel yapısı Mezozoyik (İkinci) Zamana (245-66,4 milyon yıl önce) ait oluşuklardan meydana gelir. Bu temel üstünde Tersiyer Dönemden kalma tortullar ve volkanik kütleler yer alır, ama bu kütlelerin de şiddetli kıvrımlar sonucu birçok yerde altüst olmasıyla uyumsuz yüzeyler ortaya çıkmıştır. Dağın jeolojik yapısı Tersiyer Dönemin sonlarındaki yanardağ etkinliklerinin yol açtığı volkanik kayaçlardan oluşan ve birçok yerde geniş lav örtüleri ya da damarlar biçiminde yüzeye çıkan ofiyolit dizileri nedeniyle daha da karmaşık bir özellik kazanmıştır. Ağrı Dağının ekleme volkanik bir kütle olmasına karşın Reşko Tepesi Türkiye’de anakayanın en yüksek noktasıdır.
Cilo Dağı batıda Büyük Zap Suyu, güneyde Şemdinli Çayının kollan, kuzeydoğuda ise Nchil Çayı tarafından oldukça derin bir biçimde yarılmıştır. Bunun sonucunda derinliği yer yer 1 .(XX) m’ye yaklaşan ve bazı bölümleri hiçbir zaman güneş ytizü görmeyen çok sarp vadiler oluşmuştur. Batı ve kuzeydoğusu daha dik ve sarp olan Cilo Dağı; doğudaki Gevar Ovası olarak da anılan Yüksekova’ya doğru kademeli olarak alçalır.
Özellikle kış aylarında yoğun kar yağışı alan Cilo Dağında kar kalınlığı birçok yerde 2-3 m’yi aşar. Sürekli kar sınırı 3.500 m’de başlayan dağın oldukça geniş bir kesiminde buzullar yer alır. Cilo Dağı Türkiye’nin buzul oluşumu açısından en zengin bölümüdür. Bugüne değin belirlenebilen 21 vadi buzulu vardır. Reşko Tepesinin kuzeydoğusunda 4 km uzunluğundaki vadi buzulu ülkenin en uzun buzuludur. Buna Reşko buzulu denir. Bunu, 7 km kadar batıda yer alan yaklaşık 2 km uzunluğundaki Suppa Durek vadi buzulu izler. Ayrıca Buzul Çağından kalma görkemli tekne vadiler, buzultaş (moren), çizikli ve cilalı hörgüç kayalar, buzyalakları (sirk) ve buzyalağı gölleri de dikkati çeker. Buzyalağı göllerinden en büyüğü Reşko buzulunun 3 km kadar kuzeydoğusundaki Gelyano Gölüdür. Gelyana Gölü de denen bu buzyalağı gölünün çapı yaklaşık 3(X) m, sularının deniz düzeyinden yüksekliği ise 3.050 m’dir.
Göçer aşiretler eskiden yazın Cilo Dağında “zoma” adını verdikleri geçici yerleşimler kurardı. Dağın bol yeşillikli yüksek yay-lalan özellikle güneyden ve Hakkâri’nin öteki kesimlerinden gelen göçerler için çok önemli bir yaylak işlevi görürdü. Aşağı yamaçlardaki çok seyrek meşeler dışında dağda ağaca rastlanmaz, ama Alp tipi çayırlar geniş yer tutar.
Cilo Dağı zengin yaz ve kış turizmi olanaklarına sahiptir.
