Cinsel birleşme, CiNSEL İLİŞKİ, CiNSEL TEMAS ya da ÇİFTLEŞME olarak da bilinir, insanda ve üstün yapılı hayvanlarda, erkeğin üreme organının dişinin üreme yoluna girmesiyle gerçekleşen üreme eylemi. Bu eylem tam olarak gerçekleştirildiğinde, erkeğin vücudundan dişirıinkine geçen sperma hücreleri dişi yumurtasını döller ve sonuçta yeni bir canlı oluşur (iç döllenme). Buna karşılık bazı omurgalılarda, örneğin balıklarda, dişi yumurtalarını suya bırakır ve erkeğin döktüğü spermalar bu yumurtaları vücut dışında döller (dış döllenme).
İç döllenmenin gerçekleşebilmesi için, canlının anatomik ve fizyolojik açıdan uygun bir düzeye ulaşmış olması gerekir. İnsanda, erkeğin kamışı (penis) hem boşaltım, hem üreme organıdır. Cinsel birleşmenin başlangıcındaki uyarılma evresinde, kamışı besleyen kan akımının geçici bir süre için artmasıyla, kamış büyüyüp dikleşir (ereksiyon). Normalde yumuşak ve gevşek bir organ olan kamış, bol miktarda kanı dokularında tutarak yeterince büyüyüp sertleşmedikçe , dişinin üreme yoluna kolayca giremez. Cinsel birleşme, orgazm aşamasında doruk noktasına ulaşarak sona erer. Bu aşamada erkek, dişinin yumurta hücresiyle birleşerek onu dölleyecek olan sperma hücrelerinin yanı sıra hücre besin/erini, su, tuz ve metabolitleri içeren ersuyunu (meni) dişinin dölyoluna (vajina) boşalur. Erkeğin cinsel etkinlikte bulunabilme ve ersuyu üretip salgılayabilme yetisi, vücudunda bulunan androjen hormonlarına bağlıdır. Dişinin üreme sisteminin dış deliği dölyoluna, dölyolu da yumurtanın döllendiği ve içinde dölütün geliştiği kalın duvarlı, armut biçiminde bir organ olan dölyatağına (rahim) açılır. İnsanda, cinsel uyarılma ve birleşme sırasında bir dizi fizyolojik olay gerçekleşir. Bu olaylar, uyarılma, plato, orgazm ve gevşeme gibi birbirini izleyen dört evrede toplanır. Bu temel kalıp, özgül cinsel uyarandan bağımsız olarak, her iki cinste de birbirine benzer.
Vücudun cinsel etkinliğe hazır duruma geldiği uyarılma evresinde kaslar gerilir, kalp atışları hızlanır, cinsel organlara giden kan miktarı arttığından erkeğin kamışı dikleşir, kadının ise klitorisi (bızır) şişerek büyür; gene kadında, kamışın kolayca girebilmesi için dölyolu duvarları özel bir salgıyla kaygarılaşır ve dölyolunun içi genişler. Plato evresinde kaslardaki kasılma sürer, soluklar daha da sıklaşır; erkekte kamış başı şişer, erbezleri (testis) büyür; kadında döl yolunun dış bölümü kasılır ve klitoris içeri çekilir.
Orgazm evresinde, daha önceki evre de gerilmiş olan kaslar ve sinirler birkaç saniye içinde gevşer. Bu evrede, kadının dölyolu ritmik olarak kasılırken, erkeğin kamışı da gene ritmik kasılmalarla ersuyunu dölyoluna fişkırtır. Bunu izleyen ve bazen saatlerce süren gevşeme evresinde vücut yavaş yavaş dinlenme durumuna döner; kamış küçülerek normal boyutlarını, dölyolu ve kadının öbür cinselorganları da uyarılmadan önceki durumunu alır. Gevşeme evresinde erkek, birkaç dakika ile birkaç saat arasında değişen bir ölü döneme girdiğinden yeniden uyarılamaz; oysa dişi için böyle bir dönem söz konusu değildir ve gevşeme evresinin herhangi bir anında kolayca yeniden uyarılabilir. Bazı hayvanlar, örneğin koyunlar ve göçmen kuşlar yalnızca belli bir mevsimde çiftleşirler. Üreme mevsiminde, erkeğin ve ilişinin vücudunda üreme sistemini çiftleşmeye hazırlayan hormonlar oluşmaya başlar. Öbür dönemlerde bu hormonların kandaki düzeyi azaldığından. hayvanlar üreme ve döllenme yetilerini yitirdikleri gibi çiftleşme isteği de duymazlar.
