Gebeliği önleyici yöntemleri anlatmaya geçmeden önce, bir kaç bilineni pekiştirmek ve bir kaç yanılgıyı düzeltmek gerekir.
Önce şu gerçek vurgulanmalı, kadın ve erkek arasında bilinen en mutlu ilişki, kuşkusuz cinsel birleşme; alabildiğine sevmek sevilmek, yani sevişmektir. Yaşadıklan koşullar altında, geçerli nedenlere bağlı olarak ailelerini planlamayı ya da gebeliği önlemeyi düşünen eşler, zamanı gelince daha bilinçli, daha bir istekle çocuk yapmak arzusunu duyacaklardır. Ve dünyaya getirecekleri çocuğa, daha başka bir özen ve sevgiyle bağlanacak, gerekli yaşam olanaklarını sağlayacaklardır. Ve sonuçta toplumda istenmeyen çocuk ve onu izleyen, doğuştan itilmiş kakılmış ve ezilmiş çocuk tipi giderek azalacak, belki de yeryüzünden silinecektir.
Yöntemler
İster ilkel, zararlı ve olumsuz, isterse bilimsel, yararlı ve olumlu olsun, çok yöntemler önerildi yüzyıllardan beri. Bugünkü aşamada geçerli ve güvenilir gebelik önleyici yöntemler şunlardır:
1. Tek Hormonlu Mini Hap;
2. Çift Hormonlu Kombine Hap;
3. Dölyatağı İçi Aracı (DİA);
4. Diyafragm, Kapak ve Sünger;
5. Prezervatif;
6. Güvenli Dönem (Ritm);
7. Ameliyaüa kısırlaştırma (kadın);
8. Ameliyatla kısırlaştırma (erkek);
Ve bunlara ek olarak yurdumuza resmen girmemiş yenilikler.
Tek Hormonlu Mini Hap
(Oral Kontraseptiv)
(Kadın tarafından ağız yoluyla alınır, % 98 güvenilir.)
Uygulaması: Adet kanamasının ilk günü alınmaya başlanır. Ara vermeksizin günde 1 adet hap, tok kama, tercihen biraz sütle günün belirli saatinde yutulur. Unutulursa anımsandığı an alınmalı ve hap alımı sürdürülmeli, ama etkisiz olabileceğinden bir başka yöntemden daha yararlanmalı.
Etkisi: Dölyatağı ağzındaki sü- müksü tıkacı spermlerin geçemeyeceği ölçüde yoğunlaştırır. Dölyatağı boşluğunu gebelik için elverişsizleştirir. Yumurtlamayı önler.
Olumlu Yani: Kolay alınır. Doğurmuşlar için çok elverişlidir. Emzirenler kullanabilir. Yüksek kan basıncı, kanama-pıhtılaşma sorunları olan kadınlar için zararsızdır. Cinsel birleşmenin tadını bozmaz.
Olumsuz Yanı: Adet düzenini bozar, bazen âdet kanamasını tümüyle durdurur. (Bu durum zararsızdır, ama gebelik ihtimalini her zaman düşünmeli.)
Uyan: Oral kontraseptivler ilk ay tam istenilen korunmayı gerçekleştirmediğinden bu sırada başka bir koruyucu yöntemden daha yararlanmalı. Kusma ve ishal, hap etkisini azaltır.
Ayrıca antibiotikler, sar’a ilacı, ağrı dindiriciler, sinir yatıştırıcılar etkiyi azaltır. Bu durumlarda başka yöntemlerden de yararlanmalıdır.. Hapla birlikte sigara içmenin olumsuz etkileri vardır. Özellikle sigara içen 35 yaşın üstündeki kadınlarda tahammülsüzlük gözlenir.
Dikkat: Gebelikten konınmak için oral kontraseptivler seçilmişse, uzak bir olasılık da olsa şu yakınmalar karşısında hemen hekime başvurulmalı:
– Bacak kaslannın ağrılı şişi;
– Göğüs ve karın ağrıları;
– Solunum zorluğu, kanlı balgamlı öksürük;
– Bayılma, kollaps;
– Baş ağrısı, konuşma ve görme bozukluğu;
– Kol ve bacaklarda güçsüzlük ve uyuşma.
Bir süre korunduktan sonra çocuk doğurmayı planlarsanız, hap. bıraktıktan sonra 2 ay beklemek gerekir. Kuşkusuz bu iki ay süresince prezervatif vc benzeri araçlarla korunmanızı sürdürmelisiniz.
Doğum, düşük ya da bir kürtaj dan sonra yeniden bir yöntemle korunmak isterseniz, bunların hemen ardından başlamalısınız.
Sakıncası: Aralıksız her gur ilaç alma zonınluluğu bıkkınlık vira tabilir.
Çift Hormonlu Kombine Hap
(Oral kontraseptiv)
(Kadın tarafından ağız yoluyla alınır, % 100’e yakın güvenilir.)
Uygulaması: Kimisi herhangi bir âdet kanamasının ilk gününden başlayarak 21 gün, günde 1 adet yutulur, 7 gün ara verilir, 8. Gün yeniden yutulmaya başlanır. Bazı haplara ise herhangi bir âdet kanamasının 5. günü başlanır. Prospektüse bakılarak alınmalıdır.
Haplar tok karnına, tercihen biraz sütle, günün belirli bir saatinde yutulmalıdır. Eğer unutulursa, anımsandığı an alınmalı ve hap alimim sürdürmeli, ama etkisiz olabileceğinden bir başka yöntemden daha yararlanmalı.
Not: Lyndiol’da 21 yerine 22 hap vardır. Kanamanın 5. günü alı- mına başlanır, günde 1 adet alınır, bitince 7 gün yerine 6 gün aradan sonra 7. gün yenisine başlanır.
Etkisi: Yumurtlamayı önler, döl yatağını gebelik için elverişsizleştirir. Dölyatağı ağzı sümüğü spermlerin geçemeyeceği ölçüde yoğunlaştırır.
Olumlu yani: Kolay alınır. Alınmadığı 7 gün içinde düzenli ve sancısız âdete benzer bir kanama yaratır. Cinsel birleşmenin tadını bozmaz.
Olumsuz yani: Adet kanına benzeyen kanama oldukça azalabilir, kimi zaman tümüyle durabilir. Zararsızdır ama hekime başvurmalıdır.
Uyan: Mini hap oral kontra- septivler için yapılan uyarılar kombine haplar için de geçerlidir.
Dikkat: Burada da mini hap için yazılanlar geçerlidir.
Sakıncası: Hapa bağımlılık bıkkınlık yaratabilir.
Dölyatağı İçi Araçları
(DİA)
(DİA. Uluslararası adlandırmada Intra Uterin Contraseptive Device IUD-IUCD olarak bilinir. Halk arasında Spiral denir. % 93-97 güvenilirdir.) DİA sağlık kurumlan ve kimi eczanelerden edinilebilir. DİA’lar genellikle polietilenden yapılmıştır, alt ucunda polietilen bir ipliği vardır.
DİA’lar, çok eskiden beri bilin- mesina karşın, bu araçların modern biçimi ancak 1960’lı yıllardan sonra yaygın olarak kullanıma girdi. 1960-70 yılları arasında dünyada yaklaşık 12 milyon kadına DİA uygulandı. Bugün 85 milyon kadında bulunuyor. Sadece Çin’de 60 milyon kadında DİA var.
DİA’nın kullanım alanına giren birinci kuşak örnekleri arasında şunlar sayılabilir:
1. Lippes Loop (Üstüste iki S harfi biçimindedir.) Baryum tozu taşıyan polietilenden yapılmış (radyoskopide görülebilmesi için) Alt ucunda sarkan polietilen ipliği vardır. Üç değişik boydadır. Büyük, orta ve küçük. Özel pistonlu kanü- liylc uygulanır (Dölyatağının kasılmasıyla kolayca dışarı atılabildiğin- den artık kullanılmıyor.)
2. Bow (Ülkemizde kullanılmadı.) Özel pistonlu kanülle kullanılır. Dölyoluna sarkan ipliği yoktur. Baryum tozu taşıyan polietilenden yapılmıştır.
3. Spiral (Ülkemizde kullanılmadı.) Helezon biçimindedir. Özel pistonlu kanülüyle uygulanır. Döl- yatağı ağzından taşan teşbih biçimindeki kuynığu kesilip atılır. Sarkan ipliği yoktur. Kullanım süresi belirlenmiştir.
DİA’nın ilk kuşağından yalnız Lippes Loop tutuldu.
1969 yılında DİA’ların şekli değişti. T ya da 7 biçimine girdi ve orta çubuğuna bakır sarmal eklenmesiyle koruyucu işlevi belirgin ölçüde arttı. İkinci kuşak diye adlandırdığımız DİA’larda bakırın etkisi sistemik değil yereldir. Kullanım süresi 3 yıldır.
Son yıllarda T biçimindeki DİA’nın üst iki ucunun dölyatağı içindeki, dölyolunun iç ağzını zedeleyebileceği endişesiyle aşağı indirildi. Örneğin Multiload Cu 250’de (Standart short-mini) olduğu gibi. Ayrıca bakır sarmala gümüş eklenerek kullanma süresi 3 yıldan 5 yıla çıkarıldı. (Örnek: Multiload 375 ve Medusa No: 0-1-2.)
Uygulaması: Uzman hekimin jinekolojik muayenesi sonucunda DİA kullanılması öneriliyorsa, yine hekim ya da eğitilmiş sağlık personelince uygulanır. Altı ayda bir kez denetlenir. Miyadı dolunca çıkarılır, ya da değiştirilir.
Uygulama yaşamın herhangi bir gününde olabilir, ama bir âdet kanamasının bitiminden sonraki kanamasız dönemin ilk günleri daha uygundur. Uygulandığı andan itibaren etkisi geçerlidir.
Etkisi: DİA’lar üstüne söz sahibi olanlara göre, dölyatağını gebeliğe elverişsiz bir duruma sokarak gebeliği önler. Prof. Dr. Nuri Sağıroğlu’na göre DİA ile temasta olan dölyatağı iç duvarından boşluğa çıkan akyuvarların spermleri yemeleriyle gebelik önlenir.
Olumlu Yarıı : Bir defa takılır, etkisi hemen başlar ve yıllarca sürer. Küçük boyları doğum yapmamış olanlara da uygulanabilir. Yan etkisi seyrektir. Cinsel birleşmede eşler tarafından hissedilmez.
Olumsuz Yanı : Adet günlerini uzatabilir, kanamayı çoğaltabilir. Uygulandığı ilk birkaç günde, kimi zaman sancı, kramp ve kanama görülebilir, tedaviyle geçer.
Uyan : Nadir olarak düşebildiğinden, âdet günlerinde kullanılan pet, pamuk ya da tamponlar denet- lenmeli. DİA 6 ayda bir kez uzman hekim tarafından kontrol edilmelidir. Bakırlı olanlar 3 yıl, gümüşlüler ise 5 yıl bitiminde çıkarılmalı ya da yenisiyle değiştirilmelidir.
Sakıncaları : Cinsel organlarda iltihabi bir durum varsa uygulanmamalıdır.
Diafragm, Kapak ve Sünger
(Kadın tarafından yerleştirilir. Spemisid kremle birlikte kullanılır. Ülkemizde yaygın değildir. %97 güvenlidir.)
Uygulaması: Diafragm kadın tarafından, cinsel birleşmeden önce spermisid kremle iyice sıvazlandıktan sonra dölyolunun dibine yerleştirilir. Kapak da kremlenerek dölyatağı ağzına takke gibi giydirilir. Sünger de yine kremlenerek vajinanın diplerine sokulur. Cinsel birleşmenin bitiminden 6 saat sonra ancak çıkarılabilir. Diafragm ve kapak yıkanıp saklanır, sünger ise atılır. Tabii ki bunlardan bir tanesi seçilip kullanılmalıdır.
Etkisi: Spermisid spermlerin hareketini köreltir. Diafragm, kapak ve sünger, mekanik bir bariyer yaratarak spermlerin dölyolundan dölyatağına geçmelerine mani olur.
Olumlu Yani: Dölyatağı ağzı kanserini önlediği söylenir.
Olumsuz Yani: Uygulanması beceri ister. Şişmanlama, zayıflama ve doğum, ölçülerde değişmlere yol açtığında yenilenmelidir. Kre
dölyolu tarafından sıkılan sünger emdiği meniyi salıverir.Kremin yarattığı kayganlık soğukluk yaratabilir.
Uyan: Diafragm ve kapak delinebilir, sık sık denetlenmeli. Cinsel birleşme bitiminden en erken 6 saat, en geç 24 saat sonra diafragm ve kapak çıkarılmalıdır. Sünger ise yalnızca tek bir kez kullanılmalıdır.
Sakıncası : Cinsel birleşme esnasında diafragm ve kapak yerinden oynayarak etkisiz kalabilir.
Prezervatif
Erkek tarafından kullanılan prezervatif, eczanelerde satılır. Kauçuktan yapılmış mekanik bir bariyerdir.
Dünyada bugün yaklaşık 46 milyon çift düzenli olarak prezervatif kullanmaktadır.
Uygulaması: Prezervatif cinsel birleşme başlamadan önce sertleşmiş penise kılıflanmalıdır. Üzerine yeterince spermisid sürüldükten sonra cinsel birleşmeye geçilebilir. Ancak bu koşul altında istenmeyen gebelikten korunulabilir.
Etkisi: Spermlerin prezervatifin ucundaki baloncuğa birikmesi ve dölyoluna dökülmemesi gayeyi gerçekleştirir.
Olumlu Yanı : Tedariki ve uygulanması çok kolaydır. Aynı zamanda her iki eşi zührevi hastalıklardan korur.
Olumsuz Yanı . Delinebilir, sıyrılabilir, meni ağzından taşabilir. (Bu yüzden spermisid olmaksızın kullanmamalıdır.) Ortamın kaygan oluşu isteksizlik yaratabilir.
Uyan . Prezervatif ambalajında son kullanma tarihi aranmalıdır. Cinsel birleşmeden hemen sonra eşten uzaklaşarak çıkarılır ve bir daha kullanmamak üzere atılır.
Sakıncası: Prezervatifin sadece son anda kullanılması, yani meni fışkırmasının az öncesi penise kılıflanması sakıncalıdır. Çünkü peniste bulunabilen bir kaç damla sıvıda bol miktarda sperm bulunabilir.
Güvenli Dönem Yöntemi
Güvenli dönem yönteminde temel ilke, cinsel birleşmeyi kadının yumurtacığının devre dışı kaldığı bir sürede uygulamaktır. Doğal korunma yöntemidir. Araca, gerece ve ilaca gereksinim duyurmaz. Genellikle dinsel inançlara bağnazca tutkun eşlerce, bir de araca, gerece ve ilaca karşı tiksinti duyan ya da bunlara karşı duyarlılığı olan kim-selerce benimsenir. Uygulanışı zordur.
Bilindiği gibi gebelik, erkek döl hücresi spermin, kadın döl hücresi yumurtacığa ulaşıp onu döllemesiyle ortaya çıkar. Genelde kadın ayda bir kez bir yumurtacık yapar. Yumurtlama günü iki âdetin orta gününe rastlar. Örneğin iki âdetin arası 28 günse, yumurtlama aşağı yukarı 14. gün olur.
Yumurtacığın yaşam süresi ortalama 2 gündür. Bu iki gün içinde cinsel birleşme gebeliğe neden olacaktır. Ayrıca spermlerin kadın organizmasına girdikten sonra 3-5 gün yaşayabildiklerini de gözönünde tutarsak, 14. günden 3-5 gün önceki cinsel birleşme de bir gebeliğe yol açabilir. Toparlayalım, âdetin ilk gününden sayarak, 9.günden 16. güne dek geçen süre sakıncalı günlerdir. İşi sağlama bağlamak isteyenler sınırları biraz daha aşabilirler. Yani 8. günden 18. güne dek cinsel birleşmeden sakınabilirler. Arada kalan günler, yani 8. günden önce (kanama yoksa) ve 18. günden sonraki günler istenilmeyen gebelik yönünden güvenli günlerdir. Bu günlerde gebe kalınmaz.
Ne var ki yumurtlama günü kimi zaman kimi insanlarda bilinmeyen bir güne de rastlayabilir. Bunu saptamak sabır ve titizlik isteyen zor bir uğraştır. Yumurtlama gününü saptamak için şu yollardan yararlanılabilir.
1. Beden ısısının ölçümü;
2. Dölyatağı ağzı sümüğünün incelenmesi;
3. Takvim yöntemi;
4. Dölyolu hücrelerinin dizisel incelenmesi;
5. Ultrasonografiyle yumurtalıkta. yumurtacık kesesinin kabarıp çatlamasını gözetleme yöntemi.
Beden Isısı Ölçümü Yöntemi
Bu yöntem, kadının yumurtlama esnasında beden ısısının düşmesi ve ardından yükselmesi ilkesine dayanır.
Kadm her sabah uyanınca yataktan çıkmadan, bir şey yiyip içmeden koltuğunun altına bir beden derecesi koyar. 3-5 dakika bekledikten sonra dereceyi okur ve özel bir cetvele işler. Normalde beden ısısı 36.3 ile 36.8 arasındadır.Yumurtlama günü beden ısısı düşer, 36.1-36.3 olur. Bunu izleyen günlerde ise öncekinden daha yüksek olur ve 37.2 ile 37.4’e kadar yükselir.
İsıyı yükselten başka etkenler yoksa, sonucun doğruluğuna güvenilebilir.
Beden ısısını etkileyen öğeler arasında aşırı yorgunluk, içki, uy- iniKuylıık kimi ilaçlar, örneğin ağrı dindiriciler sayılabilir.
En azından üç âdet süresince ısı ölçümü titizlikle yinelenerek yumurtlama günü saptanır. Bu yöntem gelişen teknoloji ile artık pek fazla kullanılmamaktadır.
Dölyatağı Ağzı Sümüğünün İncelenmesi
Aşağı yukarı yumurtlamadan 3- 4 gün önce dölyatağı ağzı sümüğt (salgısı) değişime uğrar. Çoğalır, incelir ve akışkan olur. Kimi kadınlar bu durumu ıslanma olarak his ve tarif ederler. Bu günler sakınca! günlerdir. Yumurtalıktan salgılanar Östrojen hormonu (ki yumurtlamayı sağlayan ve dölyatağmı gebelik için hazırlayan da bu hormondur kanda gerekli düzeye eriştiğinde dölyatağı ağzı salgısı bir lama sürü lüp kurutulur, sonra mikroskopu incelenirse eğreltiotu görünümü verecek şekilde kristalleşir. Bu ola’ yumurtlamadan 3-4 gün önce gerçekleşip, yumurtlamadan sonra di 2-3 gün sürer. Ardından progesteron hormonu salgısı, bu biçim kristalleşmeyi engeller.
Bugün piyasada bulunan PG/53 adlı küçük bir aracın camına bir damla dölyatağı ağzı salyası ya cb ağız suyu (tükrük) sürülüp, kuruduktan sonra aracın merceğinden bir ışık kaynağına bakarak sonuca ulaşmak da mümkündür.
Bu yöntem ilk olarak 1972 yılında Katolik hekim Billing tarafından ortaya atıldı. Henüz çok yeni olmakla birlikte güvenilir bir yöntemdir.
Takvim Yöntemi
Yumurtlamayı saptamak, âdeti düzensiz olan kadınlar için konu muz çevresinde bizi biı sonuca vardırmaz. Adeti düzgün olanlarda da zaman zaman sekmeler ve sapmalar alışılagelmiş bir durumdur.
Takvim yöntemiyle güvenli dönemi saptamak için önce 6 ay boyunca âdetlerinizin ilk gününü bir takvimde işaretleyin. 6 aylık âdet sürelerini alt alta yazıp toplayın, ortalamasını bulup ikiye bölün. Bu sayıdan 2 çıkartırsanız tahmini yumurtlama gününüzü bulabilirsiniz. Bu günden 6 gün önce, 4 gün sonra sınırı içinde bulunan günler sakıncalı, bunun dışında kalan günler ise güvenli dönemi içerir.
Dölyolu Hücrelerinin İncelenmesi
(Yayma=Smear Yöntemi) Hormonlar dölyolu hücrelerinin üzerinde belirgin değişimler yaratır. Örneğin östrojen hücreleri genişletir, saydamlaştırır, çekirdeklerini küçültür. Progesteron ise hücreleri büzer, yoğunlaştırır, çekirdeklerini büyütür. Bu farklılaşmadan yararlanarak hücrelerin incelenmesinde hangi hormonun etkisi altında olduğunu kestirmek olasıdır.
Uygulaması : Adet kanamasının ortalama 8. gününden başlayarak günaşırı 7-8 gün dölyolu duvarından bir silme alınır, mikroskop camı lama sürülür. Alkol-cter- de saklanır. İşlem bitince camlar özel bir yöntemle boyanır ve incelenir. Hangi gün hangi hormonun etkin olduğu saptanır.
Normalde ilk günlerde her iki hormonun etkisi zayıftır. Gün geçtikçe çoğalır, ortalama 14. gün en yüksek düzeyine yükselir. Yumurtlama bu düzeyde gerçekleşir, soma giderek hormonların düzeyi önce östrojende sonra progesteronda düşer ve ikinci âdet kanaması ortalama 28. günde başlar.
Korunmada Son Gelişmeler
Yirminci yüzyılın sonuna yaklaşırken gebeliği önlemeye çalışan çiftlerin bilinen yöntemlerin dışında, başka ülkelerde uygulanan ileri teknolojinin de kendilerine sunulmasını istemeye haklan var. Son yenilikler şöyle:
* Deri altına yerleştirilip 5 yıl gebeliği önleyen Norplant kapsülleri.
* Deri altına yerleştirilen ve 18 ay süreyle etkili olan Kapronor.
* 6 ay etkili zerk edilen (enjek- tabl) mikrosferler
* 3 aylık korunmaya yarayan Depo-Provera zerkleri.
* 2 aylık koruyucu gücü olan noretisteron enantat iğnesi.
* 1 ila 6 ay korunma amaçlı dölyolu halkalan ve benzerleri.
Bunlann hepsi progesteron hormonu taşıdıkları için, etkileri konusunda “Tek hormonlu mini hap”lar için anlatılanlar geçerlidir. Özetleyelim:
a. Yumurtlamayı önler;
b. Dölyatağı ağzı sümüksü tıkacı koyulaştırdığından, spermaların döl yatağı içine girmelerine engel olur.
c. Dölyatağı iç döşemesini gebeliğe elverişsiz hale getirir.
Norplant kapsülleri
Kadının derisi altına yerleştirilen Norplant, 6 kapsülden oluşur. “Nüfus Konseyi” lisansıyla Finlandiya’da üretilmektedir. Bölgesel uyuşturma ve basit bir cerrahi işlemle deri altına yerleştirilir. 5 yıl süreyle gebeliği önler. İstenildiğinde kapsüller çıkarılabilir. Kapsüller doku uyuşmazlığına yol açmayan silikondan yapılmıştır. Deri altına yerleştirilince hormon çok yavaş bir hızla salınır. Çıkarılınca koruma etkisi hemen ortadan kalkar. Norplant halen Finlandiya, İsveç, Çin, Ekvator, Dominik, Endonezya, Tayland, Kolombiya, Peru, Venezuela, Srilanka ve Şili’de kullanılmaktadır.
Uygulaması Herbiri bir kibrit çöpüne benzeyen 6 kapsül kolun üst iç bölgesinde deri altına basit bir cerrahi işlemle yerleştirilir.
Etkisi: Korunmada en etkili yöntemlerden sayılır (% 99) Şişman kadınlarda gebe kalma olasılığı daha fazladır.
Olumlu yanı: Ciddi bir komplikasyonu yoktur. Adet kanamasını
18 ve sancısını azaltır. Doğumdan 1.5 ay sonra emziklilere uygulanabilir, îk- Olumsuz yanı: Uygulama basit de olsa, cerrahi girişime ve eğitilenmiş uzmana gereksinim vardır. Ki
mi kadınların âdet düzenini bozar,bu durumda hekime başvurmak
gereklidir. Kimi kadınlar uygulama süresince hiç âdet olmazlar, bunun olumsuz bir etkisi yoktur.
Kapronor Kapsülü
Kapronor tek kapsül olarak kolun üsüne ya da kalçaya deri altına bölgesel uyuşturma ile yerleştirilir. En az 18 ay gebelikten korur. Bir
kez yerleştirilince, eriyinceye dek yerinde kalabilir, çıkarılması gerekmez. Norplant için geçerli olan görüşler Kapronor için de aynen geçerlidir.
Deri altına yerleştirilen Pellet
Pelletler pirinç tanesi boyundadır. Kapronor gibi kol ya da kalçaya deri altına yerleştirilir. 4 adet pellet en az 12 ay gebelikten korur. Özellikleri Kapronor’a benzer.
İğne ile uygulanan koruyucular
Progesteron hormonu, günümüzde 80 ülkede iğne ile uygulanmakta. En yaygın olarak Depo-Pro- vera ve DMPA adlı müstahzarlar kullanılır.
Uygulaması: Şırınga ile kalçaya zerk edilir.
Etkisi: Dölyatağı ağzındaki sü- müksü tıkacı yoğunlaştırır. Dölyatağı boşluğunu gebeliğe elverişsiz hale getirir ve yumurtlamayı önler.
Olumlu yanı. Uzun ve yüksek etkilidir. Risksizdir. Adet kanaması bazen kesilir, bunu kimi kadınlar benimser. Kan basıncını etkilemez. Adeti azalttığı için kansızlık tedavisinde yararlıdır. Özellikle emziren kadınların tercihidir.
Olumsuz yanı: Sık görülen âdet olmama hali bir çok kadını sıkar, çünkü gebe olmadıklarının kanıtı olarak kanama isterler. Aslında bu tür âdetsizlik zararsızdır.
Uyarı: Bırakılınca uzun süreli ve kalıcı kısırlığa neden olmadığı halde yine de sonradan çocuk sahibi olmak isteyenlerin bu yöntemi seçmemeleri yeğlenir.
Sakıncalan: Kimi zaman cinsel isteği azaltır. Depresyon, baş ağrısı ve baş dönmesi, kimi zaman da kilo.
