Güvenlik ve Koruma Sistemleri, insanları ve malları yangın, kaza, casusluk, sabotaj, yıkıcı etkinlik ve saldırı gibi çok değişik tehlike ve suça karşı korumak üzere oluşturulan çeşitli araç ya da yöntemler. Koruma kapsamına giren başlıca kategoriler arasında çalışanlar, müşteriler, bina sakinleri gibi insan toplulukları; fabrika, donanım, yapımı tamamlanmış ürün, nakit para ve değerli evrak gibi elle tutulabilen mallar; ulusal güvenliğe ilişkin çok gizli bilgiler, özel kuruluşların ticari sırları gibi elle tutulamayan mallar sayılabilir. Güvenlik ve koruma sistemlerini polis ve itfaiye gibi kamu hizmetlerinden ayıran en önemli nokta, bu sistemlerde pasif ve koruyucu önlemlere öncelik veren araçların kullanılmasıdır. Güvenlik sistemleri, hükümet daireleri ve sanayi işletmelerinden apartman ve okullara kadar çok çeşitli kuruluşlarda bulunur. Yeterince büyük kuruluşlar kendi güvenlik sistemlerini oluşturma ya da uzmanlaşmış güvenlik örgütlerinden sözleşmeyle güvenlik hizmeti satın alma yoluna giderler.
Güvenlik sistemlerinin gelişimi, Güvenlik sistemlerinin ortaya çıkış tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte, kilit ve parmaklıklı pencerelerin kullanılması gibi ev koruma teknikleri çok eskilere dayanır. Uygarlıklar geliştikçe, pasif ve aktif güvenlik arasındaki ayırım da daha iyi fark edilmeye başladı. Bunun sonucunda aktif güvenlik önlemlerinin sorumluluğu polis ve itfaiye gibi kuruluşlara bırakıldı. Bu tür kamu kuruluşlarının bazı birey ve örgütlerin özel güvenlik taleplerini karşılamada yetersiz kalması, zamanla özel grupların güvenliği tamamlayıcı girişimlerde bulunmasına yol açtı.
19. yüzyılortalarına doğru İsveç’te Philip Sorensen, ABD’de de Allan Pinkerton gibi kişilerin ön ayak olduğu özel kuruluşlar büyük çapta ve etkili güvenlik hizmetleri vermeye başladı. Pinkerton’ın kuruluşu özel işletmelere ve resmi kurumlara istihbarat, karşı istihbarat, iç güvenlik ve soruşturma hizmetleri sunuyordu. Toplu sözleşme sisteminin ortaya çıkışına değin grev kırıcılığı da kuruluşun önemli bir uğraş alanıydı. Buna karşılık Sorensen sanayi kuruluşlarına yangın, kaza ve sel gibi tehlikelerle suçları önleme ve bunların yol açacağı zararları giderme konusunda eğitim görmüş personel sağlamaya yönelerek İngiltere ve Batı Avrupa’daki güvenlik hizmetleri için ayrı bir model oluşturdu.
I. ve II. Dünya savaşları askeri casusluk, sabotaj ve yeraltı etkinliklerine karşı bir korunma aracı olarak güvenlik sistemlerine olan ilgiyi artırdı; bu alanda geliştirilen programlar giderek ulusal güvenlik sisteminin bir parçası oldu. II. Dünya Savaşı’ndan sonra uluslararası gerginlikler ve savunma sanayisi programları nedeniyle büyük ölçüde korunan bu sistemler, gitgide profesyonelleşen güvenlik işlevlerinin oluşturduğu karmaşık yapıyla bütünleşti. 1960’lardan sonra özellikle suçla bağlantılı güvenlik sistemleri hızla gelişti. Bu gelişmeye katkıda bulunan etkenler arasında güvenlik yönünden duyarlı iş alanlarının sayıca artması, özel ticari bilgilerin korunması gibi yeni güvenlik işlevlerinin gelişmesi, özel koruma gerektiren duyarlı bilgiler için artan ölçüde bilgisayar kullanılması, suçların daha iyi izlenmesi ve buna bağlı olarak önlem alma bilincinin gelişmesi, nükleer araştırma ve uzayın keşfi gibi yeni ya da genişletilmiş programların güvenlik gereksinimi ve birçek ülkede şiddete dayalı gösterilere, bombalama ve uçak kaçırma olaylarına karşı güvenlik gereksinimi sayılabilir.
Güvenlik sistemleri, özellikle tehlikeleri ve zayıf noktaları sezip iletme konusunda gitgide artan otomatik bir işleyiş kazanmaktadır. Bu gelişme, aynı ölçüde olmamakla birlikte tehlikeye karşı harekete geçme alanında da görülmektedir. Binalara gizli girişleri saptayan aygıtlar, yangın duyurma ve söndürme sistemleri bu gelişmenin tipik örnekleridir. Aletlerin küçülmesi ve elektronik alanındaki gelişmeler, günümüzde daha küçük, daha güvenli ve daha kolay takılıp kullanılabilen güvenlik donanımlarının üretilmesini sağlamıştır.
Güvenlik sistemlerinin türler, Güvenlik sistemleri üretim ve hizmet açısından (sanayi kuruluşu, ticari işyeri, resmi kurum, sözleşmeli şirket, hastane vb), örgütlenme açısından (güvenliğin sözleşmeyle sağlanması ya da doğrudan oluşturulması), güvenlik biçimi açısından (personel güvenliği, mal güvenliği vb), güvenlik işlevi açısından (fabrika koruma, hırsızlığa karşı önlem, yangına karşı koruma, kazaları önleme, ulusal güvenliğe ya da özel kuruluşlara ilişkin önemli bilgileri koruma vb) sınıflandırılabilir. Hiç kuşkusuz bu kategorilerden bazıları örtüşebilir.
Konut güvenliği başlıbaşına bir kategori oluşturur. Büyük evler ya da apartman blokları için gelişkin güvenlik önlemlerine başvurulur. Bu önlemler arasında asansörlerin ve koridorların kapalı devre televizyonla izlenmesi, eğitim görmüş güvenlik nöbetçilerinin görevlendirilmesi sayılabilir. Evlerde ve küçük apartmanlarda da dıştan aydınlatma ve alarm zilleri gibi daha basit donanımlar kullanılır.
Fiziksel güvenlik, Son yıllarda güvenlik yöntemleri bakımından etkili ilerlemeler sağlanan bir alan da fiziksel güvenliktir. Fiziksel güvenliğin iki ana unsuru bina mimarisi ve bağlantılarıyla donanım ve aygıtlardır. Bir binanın güvenliğe uygun biçimde tasarımlanması için giriş ve çıkış yerlerinin düzenli ve az olmasına, trafik düzenine ve yükleme yerlerine özen gösterilir. Güvenlik donanımı ve aygıtları ise kullanım amacı bakımından kayıtların korunduğu kasa ve dosya dolapları, alıcı-verici radyo ve portatif telefon gibi iletişim araçları, bir kod kullanılmasını gerektiren otomatik giriş-denetim sistemi, rozet, yaka kartı gibi kimlik belirleme araçları, fotosel ve sesüstü dalga yayıcı donanım gibi gizli girişleri saptama araçları, dinleme ve kayıt cihazı, kamera, kapalı devre televizyon ve tek taraflı ayna gibi izleme ve gözleme araçları, elektronik gözetleme aygıtlarını saptamak için tasarımlanan karşı önlemler, yangından koruma gibi kategorilere ayrılabilir. Güvenlik biçimine dayalı sınıflandırma sistemi ise başka bir kategoriler dizisini ortaya çıkarır. Bunun örnekleri arasında çit ve duvar gibi çevre engelleri, girişi önlemek ya da denetlemek için kullanılan kilitler, gözetlemeyi kolaylaştırmaya ve gizli girişleri önlemeye yönelik aydınlatma sistemleri sayılabilir. Güvenlik donanımı teknolojisinde pek çok gelişme olmuştur. Bu gelişmelerin en ilginç olanlan şunlardır: Nesnelerin izinsiz olarak yerlerinden oynatıldığını bildiren sezici aygıtlar, sesin niteliği ve elin geometrisi gibi özgül kişisel özellikleri doğrudan “okuyan” kimlik belirleme ve giriş-denetim sistemleri, geceleri bina ve müştemilatını tarayabilen gözetleme aygıtlan, bina ve müştemilatırı içine girmeye gerek kalmadan oldukça uzak yerlerden gözetlemeyi olanaklı kılan aygıtlar.
Güvenlik programlannın önemli bir öğesi de, güvenilir kişileri işe almaya ve verimli bir biçimde çalıştırmaya yönelik önlemlerden oluşur. “Personel güvenliği” terimi işe alınacak kişilerin güvenilirliğini yeterince değerlendirebilmek için geliştirilmiş önlemleri de kapsar. Bu amaçla en çok başvurulan yöntem, kişinin gördüğü öğrenim, daha önce çalıştığı işler ve geçmişteki davranışları konusunda ulaşılabilecek bütün verileri toplamaya dayanan geçmiş araştırmasıdır. Kağıt-kalem kullanılarak yapılan psikolojik testler ve görüşmeler yoluyla, kişinin yeteneklerini ve zayıf taraflannı saptamaya yönelik araştırmalar da yürütülmektedir. Aynca işe alınan personeli eğitimden ve sınamadan geçirme gibi yöntemlere başvurulabilir.
Güvenliğe personel yönetimi açısından yaklaşımın bir başka alanın! çalışma sistemleri ve işlemleri oluşturur. İş yöntemleri ve işletmecilik denetimleri, üretkenliği en üst düzeye çıkarma ve maliyeti en alt düzeye indirmenin yanı sıra güvenliği de sağlayacak biçimde düzenlenebilir. Bunun örnekleri arasında otomatik kayıt tutma sistemlerinin kullanılması, formların ve sunulan raporlann dönem dönem fiziki envanterlerle karşılaştırılması, iş sürecinin, bir kişinin işteki dürüstlüğünün bir başkasının yaptığı işle denetlenmesini sağlayacak biçimde alt bölümlere aynıdığı çifte sorumluluk ilkesi sayılabilir.
Denetim sistemleri kendi kendine işlemediği için, bunlann belirli aralıklarla denenmesi ve izlenmesi gerekir. Bu konuda tipik bir uygulama zayıf noktaları belirleme testi ya da “yapay hata” denetimidir. Bu yöntemde hatalı fatura gibi bir yanlışlık ya da yasaya aykırı bir işlem sisteme kasıtlı olarak sokulur. Amaç bu durumun saptanarak rapor edilip edilmediğini görmektir. Satış personelinin dürüstlüğünü denetlemek üzere görevlendirilen “müşteri” kılığındaki gizli araştırmacılar da denetim sistemlerinin işleyişini izlemede rol oynayabilirler.
Güvenliğe personel yönetimi açısından yaklaşımın bir başka yönü koruma görevlilerini eğitme, denetleme ve yönlendirmedir. Güvenlik için, çalışan personelden yararlanma sık rastlanan bir uygulamadır. Bu amaçla mühendis, işçi ve büro elemanlarını gizli bilgileri korumakla görevlendirme, dükkan hırsızlannı saptamak için güvenlik görevlileriyle işbirliği yapacak çalıntı mal satıcıları bulma gibi yollara başvurulur.
Bütün bu güvenlik önlemlerinin başarılı sonuç vermesinde çalışma ortamı ve personelin tutumu önemli bir etkendir. Bu nedenle güvenlik programlannın çalışanların anlayış ve işbirliğini sağlayarak yürütülmesi gerekir.
