Güvenoyu, bakanlar kurulunun meclise karşı sorumlu olduğu ve ancak meclis desteğiyle görevde kalabildiği parlamenter rejimlerde, meclis desteğinin varlığını belirleme aracı. Her ülkenin anayasasında farklı biçimde düzenlenmiş olmakla birlikte, güverıoyu için başvurulan başlıca mekanizmalarıbakanlar kurulu göreve başlarken güvenoylaması, başbakanın isteği üzerine güvenoylaması ve gensoru ya da güvensizlik önergesi üzerine güvenoylamasıdır.
AFC ve İspanya’da meclis daha bakanlar kurulu oluşmadan başbakana güvenoyu verdiğinden, bakanlar kurulu göreve başlarken aynca güvenoylaması yapılmaz. Fransa ‘da başbakana hükümet kurulduğunda programını okuma görevi verilmişse de bunun arkasından güvenoylaması yapılması zorunluluğu getirilmemiştir. Güvenoylaması ancak milletvekillerinin bu programla ilgili güvensizlik önergesi vermeleri durumunda söz konusu olur. Portekiz 1976’da kabul edilen anayasayla Fransa örneğini benimsemiştir. Buna karşılık Italya ve Yunanistan anayasaları, bakanlar kurulu göreve başlarken güvenoylaması yapılmasını zorunlu kılmıştır. Türkiye’de de 1924, 1961 ve 1982 anayasalanyla aynı ilke kabul edilmiştir. 1982 Anayasası’na göre, bakanlar kurulunun programı, kuruluşundan en geç bir hafta içinde başbakan ya da bir bakan tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) okunur ve güvenoyuna başvurulur. Güvenoyu için görüşmeler, programın okunmasından iki tam gün geçtikten sonra başlar ve görüşmelerin bitiminden bir tam gün geçtikten sonra oylama yapılır. Güvenoylaması açık oyla yapılır. Güvenoyu verenlerin sayısı, güvensizlik oyu verenlerden fazla ise bakanlar kurulu güven almış sayılır.
Bakanlar kurulunun siyasal sorumluluğuna ve güvenoylamasına yol açan ikinci, mekanizma, başbakanın meclisten güven istemesidir. Parlamenter rejimierde bakanlar kuruluna programını gerçekleştirmek ve siyasetini uygulamak için gerektiğinde meclisi kendisini destekleme ya da düşürme tercihiyle karşı karşıya bırakma olanağı tanınır. Çeşitli ülkelerin anayasaları başbakanın meclisten nasıl güvenoyu isteyeceğini ve bu yolla istediği yasa tasansını meclisten nasıl geçirebileceğini ayrıntılı olarak düzenlemişlerdir. Bu tür güvenoylamalarında bakanlar kurulunun düşmesi için, genellikle meclis salt çoğunluğunun güvensizlik oyu vermesi koşulu aranır. Böylece hükümetin düşmesi zorlaştırılarak siyasal istikrann sağlanması amaçlandığı gibi, bakanlar kurulunun istediği yasaları meclisten çıkarması da kolaylaştırılmış olur.
Başbakanın meclisten güven istemesi Türk anayasa hukukuna girmiş, 1961 Anayasası’yla 1982 Anayasası’nda korunmuştur. Buna göre, başbakan gerekli görürse, bakanlar kurulunda görüştükten sonra TBMM’den güven isteyebilir. Güven istemi, TBMM’ye bildirilmesinden bir tam gün geçmedikçe görüşülemez ve görüşmelerin bitiminden bir tam gün geçmedikçe oya konamaz. Bakanlar kurulunun düşmesi için meclis salt çoğunluğunun güvensizlik oyu vermesi gerekir.
Bakanlar kurulu ve bakanların meclis tarafından denetlenerek siyasal sorumluluklarının sağlanması ve bu amaçla mecliste güvenoylaması yapılmasına ilişkin üçüncü ve en önemli mekanizma gensoru ya da güvensizlik önergesidir. Güvensizlik önergesi, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu bazı ülkelerde, meclisin elinde tek başına ve ayrı bir denetim aracı olarak öngörülmemiş ve bakanlar kurulunun meclisin girişimiyle düşürülebilmesi, yalnızca gensoru sonunda verilen ve bakanlar kuruluna güvensizlik içeren gerekçeli güvensizlik önergelerinin kabulüne bırakılmıştır. Buna karşılık, aralannda İngiltere, İtalya, AFC, Fransa, Portekiz ve İspanya’nın da bulunduğu parlamenter rejimIerin çoğunda, güvensizlik önergesi tek başına ve meclisin ayrı bir denetim aracı olarak düzenlenmiştir. Gensoru ve güvensizlik önergesinin doğurduğu sonuç aynıdır; meclisten güvenoyu alamayan bakanlar kurulunun istifa etmesi gerekir. Ama siyasal istikrarı sağlamak için gensoru ya da güvensizlik önergesi yoluyla hükümetin düşürülmesi genellikle zorlaştınlmışnr. AFC ve Ispanya’da meclisin güvensizlik oyuyla bakanlar kurulunu düşürebilmesi. yeni bir başbakanın seçilmesi koşuluna bağlıdır.
Türkiye’de gensoru yoluyla bakanlar kurulunun ya da bir bakanın düşürülebilmesi TBMM üye tamsayısının salt çoğunluğuyla olur; oylamada yalnız güvensizlik oylan sayılır.
