Pankreas, omurgalılarda, bağırsağa sindirim enzimleri salan, ayrıca karbonhidrat metabolizmasındaki başlıca hormonlardan insülin ve glükagonu salgılayan salgıbezi. Birçok omurgasız hayvan da başlıca işlevi sindirim enzimlerini salgılamak olan bezlere de pankreas adı verilir.
İnsanda pankreas, incebağırsağın üst bölümünü oluşturan onikiparmakbağırsağına yapişıktır. Başlıca boşaltırn yolu olan Wirsung ya da pankreas kanalı ile Santorini kanalı adlı küçük borucuk dış salgıyı toplayarak onikiparmakbağırsağına taşır. Karbonhidratlar, yağlar ve proteinlerin sin diriminde rol alan enzimler aralıksız olarak bu kanallardan incebağırsağa akar; besinler incebağırsağa girince akım hızı artar. Enzim akımı vagus siniri ile bağırsak mukozasında yapılan sekretin ve pankreozimin adlı enzimler tarafından denetlenir. Besinler mideden onikiparmakbağırsağına geçtiğinde sekretin ve pankreozimin kana karışmaya başlar. Bu hormonlar kan dolaşırruyla pankreasa ulaşınca pankreas hücreleri uyarılarak bol miktarda su. bikarbonat ve sindirim enzimi üretip salgılar: bu maddeler kanallar yoluyla bağırsağa akar.
Sindirim enzimleri üzüm salkımına benzer görünümdeki asinüs hücrelerinde yapılır. Asinüs hücre topluluklarının arasına yayılmış iç salgı dokusu Langerhans adaeıkiarı olarak bilinir. Adacık hücrelerinden vücuttaki şeker metabolizması nı denetleyen insülin ve glükagon adlı hormonlar salgılanır. İnsülin, kandaki şekeri alıp kullanması için vücut hücrelerini uyarır. Glükagon buna karşıt etki göstererek hücrelerde depolanan şekerin serbest kalmasına yol açar; kandaki şeker düzeyini artırır. Başka bir deyişle, fazla insülin salgılandığında buna karşı bir denetim mekanizması işlevi görür.
Pankreasın başlıca hastalıkları akut ve kronik pankreatit olarak bilinen iltihaplar. ur ve kistlerdir. Ameliyatla alınırsa yaşamın sürmesi için düzenli olarak dışarıdan insülin ve pankreas özütlerinin verilmesi gerekir. Bununla birlikte pankreas dokusunun yüzde 80-90 kadarı herhangi bir dış ya da iç salgı bozukluğuna yol açmayacak biçimde çıkarılabilir.
