Üriner sistem (boşaltın sistemi), İdrar yapımı ve atılmasıyla ilgili yapıların tümü. Vücut idrar yoluyla başta protein metabolizmasının son ürünleri üre ve ürik asit olmak üzere metabolizmanın artık ürünlerinden ve ilaçlar, ilaç metabolitleri, besinlerden türeyen azotlu ve sülfürlü maddeler gibi suda eriyen yabancı maddelerden arınır. Ayrıca idrar çıkışıyla vücudun sıvı ve ozmotik dengesi sabit düzeyde tutulur. Üriner sistem idrar yapımı işlevini yerine getiren iki böbrek ile idrarın çeşitli boşluk ve kanallardan geçerek dışarıya atıldığı idrar yollarından oluşur.
Böbrekler karın boşluğunun arka duvarının önünde, bel bölgesinde yer alır. Yapı olarak nefron denen çok sayıda küçük birimden oluşur. Her nefronda kılcal damar ağıyla sıkı bağlantı içindeki girintili çıkıntılı bir borucuk vardır. Her borucuğun ucunda bir böbrek arteriyolünden türeyen ve kılcal damar ağını çevreleyen kadeh biçiminde bir yapı (Bowman kapsülü) bulunur. Kapsül ve kılcal damarların tümü böbrek glomerülünü oluşturur. Borucuğun öteki ucu, başka bir borucuğun karşı ucuyla birleşerek toplayıcı bir borucuk oluşturur. Toplayıcı borucuklar böbrek havuzuna açılır. Böbrek havuzu da idrar yollarının ilk bölümünü oluşturur. Her nefronda başlıca üç süreç meydana gelir: Glomerül kılcal damarlarından akan kanın süzülmesi; süzülen sıvıdaki suyun ve kullanılabilir maddelerin (glikoz, aminoasitler, mineral tuz iyonları) yeniden geri emilmesi; atılması gereken öbür maddelerin (hidrojen ve potasyum iyonları, çeşitli yabancı maddeler) salgılanması. Böbrek borucuğunun farklı bölümleri, farklı madde gruplarım işleme konusunda uzmanlaşmıştır. Bu süreçlerin sonunda toplayıcı borucuğa geçen idrar, süzülen kan hacminin yaklaşık yüzde ı ‘ini oluşturur; yoğunluğu ise kana oranla dört kat daha fazla olabilir. Süzme, geri emme ve salgılama süreçleri kandan atılacak maddelerin emilmesini ve aynı zamanda kandaki yararlı maddelerin korunmasını sağlar.
İdrar yolları çeşitli oluşumları kapsar: Böbrek çanağı, böbrek havuzu, idrar yolları, idrar kesesi ve siyek (üretra). Böbrek çanakları böbrek havuzuna açılmadan önce bir arada toplanır. Böbrek havuzunun tepesi, idrar borusu (üreter) adı verilen ve dikine havuz bölgesine doğru inen 25-30 cm uzunluğunda bir boruyla sürer. Havuz bölgesinde sağ ve sol idrar boruları kas-zar yapısındaki içi boş bir organa açılır. Bu organ, pubisin arkasında, küçük leğende yer alan idrar kesesidir. İdrar kesesi böbreklerde sürekli yapılan idrarın biriktiği bir kap işlevini görür; orta çizgide bulunan siyek (üretra) adlı bir kanal aracılığıyla dışarıya bağlamr. Siyeğin başlangıç bölümü, siyeğin iç büzücü kasını oluşturan düz kas lifi demetleriyle çevrilidir. Bu büzücü kas idrarın kendiliğinden idrar kesesinden çıkmasını engeller. İdrar kesesi 400 ml ve daha fazla miktarda idrar toplayabilir. Boşalması aralıklarla ve kese duvarlarının kasılmasıyla gerçekleşir. İdrar yapma isteği, idrar torbasındaki idrar miktarının yaklaşık 150 ml’ye ulaşmasıyla ortaya çıkar. İdrar kesesinin boşalması, merkezi omuriliğin sağrı (sakral) bölümünde bulunan refleks bir mekanizma aracılığıyla gerçekleşir. Bu refleks üst düzeydeki sinirsel merkezler aracılığıyla ve istemli olarak bastırılabilir. Siyek her cinsiyete göre farklılıklar gösterir. Kadın siyeği yaklaşık 3,5 cm’dir; dölyolunun önünde ilerler ve dölyolu girişine açılır. Erkek siyeği çok daha uzundur (yaklaşık 16-18 cm) ve aynı zamanda tohum sıvısının boşalmasım sağlar. Erkek siyeği prostatın ortasından, apış arasının zarsı katmanları arasından ve süngersi dokuyla çevrili olarak, penisin alt arka bölümünden (iki süngersi cisimciğin oluşturduğu açıdan) geçer ve penisi uzunluğuna aşarak pinis tepesine açılır.
