Yenidoğan sarılığı
Birey geleceğinin ilk 28 günlük dönemi nasıl yenidoğan dönemi denir. Vaktinde oluşan yenidoğan bebeklerin %60’ında; erken oluşan bebeklerin ise %80’inde yenidoğan sarılığı görülür. Yenidoğan bebeklerde görülen sarılıkların çoğu fizyolojik sarılıktır; bir diğer deyişle belli bir risk haddini aşmaz ve bir iki haftada kendiliğinden geçer.
Yenidoğan sarılığı nasıl meydana gelir?
Sarılık bilirubin isminde olan, tene sarı rengi sunan bir maddenin kandaki düzeyinin yükselmesi ve deride birikmesi neticesi meydana gelir. Yenidoğan bebeklerin al küre hücreleri (alyuvarlar) daha çok olduğu üzere onların yıkımı (parçalanması) sonucunda bilirubin maddesi ortaya çıkar. Doğumdan önce bebeğin bilirubinini annenin karaciğeri temizler; doğumdan sonra ise bebeğin karaciğerinin bilirubini temizleyebilecek kapasiteye ulaşması birkaç gün alır; bu arada karaciğer tarafindan yeterince atılamayan bilirubin artarak sarılığa yol açar.
Yenidoğan bebeklerde sarılığın erken tespiti ve takibi son derece mühimdir şundan dolayı, sarılık genellikle kendiliğinden geçse de, birtakım hallerde bilirubin fazla düzeylere ulaşıp beyin hasarına sebebiyet verebililir. Dolayısıyla sarılığı olan yenidoğanların bizzat ilk bir hafta-on gün içindeki hekim takipleri oldukça mühimdir. On günden sonra kan beyin en azından noktası kapanarak bilirubinin kandan beyne geçmesinin zorla izin verilmediği kabul edilir.
Fizyolojik sarılık
Fizyolojik sarılık çoğunlukla yaşamın ikinci günü başlar, üç ve dördüncü günlerde en fazla düzeyine ulaşır, peşinden gün geçtikçe azalır.
Öbür nedenler
Yenidoğanda sarılık oluşturabilecek öbür sebepler de yer alıyor. Bunlardan en yoğun görülen ikisi kan grubu uyuşmazlığına (abo yada rh uyuşmazlığı) bağlı meydana gelen sarılıktır. Bu hallerde alyuvarlar cok çabuk bir şekilde parçalanır ve çok bakiyede bilirubin açığa çıkar.
Diğerleri;
Bebeğin yeterince anne sütü yahut biberonla besleniyorsa formüla (mama) alamaması,
Diabetli annelerin bebekleri,
Birtakım fena doğumlarda, bebeğin baş derisi altında kan toplanması vaziyeti,
İdrar yöntemi enfeksiyonu,
Anne sütü sarılığı,
Doğuştan gelen birtakım enzim rahatsızlıkları.
Bu halleri tespit etmek üzere fazladan testler gerçekleştirilmesi lazım.
Bebeğinizin sarılık olduğunu ne şekilde anlarsınız?
Sarılık önce yüzde başlar, kandaki bilirubin düzeyi arttıkça sırayla göğse, karna, kol ve bacaklara düzgün ilerler. Göz akı da sararır.
Ciltteki sarı renk en iyi gün ışığında ya da florasan lamba altında görülür. Parmakla hafifçe burun ya da karın tenine bastırılıp kaldırıldığında sarı renk daha belirgin bir biçimde tespit edilebilir.
Bebeğinizin sarılık bulunduğunu farkeder farketmez, beklemeden bilirubin düzeyinin tespiti üzere bir sağlık kuruluşuna müracaat etmeniz çok mühimdir. Hekim yapacağı muayene ile kandaki bilirubin düzeyine göz atıp göz atmayacağına karar sunarak takipler mevzusunda sizi yönlendirecektir.
Bilirubin yükseldikçe bebekte nasıl gibi belirtiler meydana gelir?
En başta bebeğin tenindeki sarılık gün geçtikçe koyulaşıp belirginleşir. Bebek daha fazla uyur, emmesi azalır (bu sarılığı daha da arttırır). Şayet bilirubin fazla yükselip beyni etkilemişse (kernikterus), o vakit bebek tiz sesle ağlamaya başlar, kafasını geriye atar, havaleye kadar gidebilir. Bu durumdaki bir bebekte sonuçta genellikle zeka ve motor gelişim geriliği, işitme, görme problemleri meydana gelir.
Hangi bebekler sarılık bakımından daha dikkatli takip edilmelidir?
Erken doğmuş bebekler,
Doğum sırasında kafa derisi altında kanama oluşmuş olan kişiler,
İlk 24 saatte sarılığı belirlenenler,
Emme problemi olup buna ilişik şekilde iyi beslenemeyen bebekler,
Sarılığı iki haftadan uzun devam eden bebekler,
Önemli kardeşlerinin bebeklik süreçlerinde ışık tedavisi gerektirecek dek sarılık belirlenmiş olan kişiler.
